Odpowiedź na pismo Dyrektora OT ANR we Wrocławiu w sprawie wydania opinii na sprzedaż nieruchomości rolnych w drodze przetargów ograniczonych o pow. powyżej 2 ha.

W ostatnim okresie czasu do Dolnośląskiej Izby Rolniczej napływają wnioski sporządzane przez Oddział Terenowy ANR i Sekcje Zamiejscowe Gospodarowania Zasobem o wyrażenie naszej opinii w sprawie dokonania czynności sprzedaży w trybie bezprzetargowym na rzecz wieloletniego dzierżawcy lub odbycia przetargów na sprzedaż nieruchomości rolnych, których powierzchnia w jednym lub drugim przypadku przekracza 2,0 ha. Zgodnie z ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy wstrzymuje się sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Przepisu tego nie stosuje się między innymi do nieruchomości rolnych których powierzchnia nie przekracza 2,0 ha. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, na wniosek Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych, może wyrazić zgodę na sprzedaż nieruchomości o powierzchni większej niż 2,0 ha, jeżeli jest to uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi.

W uzasadnieniu do projektu powyższej ustawy, Premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej Beata Szydło napisała:
1. Trwałym problemem polskiego rolnictwa jest niekorzystna struktura agrarna. Istotny problem stanowią drobne gospodarstwa rolne, do których należałoby zaliczyć ponad połowę liczby gospodarstw w naszym kraju. W 2002 r. średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w Polsce wynosiła 5,76 ha, a w 2010 r. powierzchnia ta wynosiła 6,82 ha (zob. Powszechny Spis Rolny 2010, GUS). Natomiast według danych Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego prowadzonego przez rolnika pobierającego płatności bezpośrednie wynosiła w 2014 r. 10,49 ha (ogłoszenie z września 2015 r.). Tylko niewielka ich część ma szanse rozwojowe w rolnictwie. Przedstawiony wyżej stan rzeczy generuje szereg problemów społecznych, ekonomicznych i gospodarczych, m.in. negatywnie wpływa na sytuację ekonomiczną polskich rolników.

2. Zauważyć należy, że średnia cena sprzedaży gruntów rolnych wykazuje silne tendencje wzrostowe. W obrocie prywatnym za rok 2004 średnia cena sprzedaży za 1 ha wynosiła 6600 zł, a w drugim kwartale 2015 r. już 37 000 zł. Natomiast w przypadku gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa za rok 2004 średnia cena sprzedaży za 1 ha wynosiła 4682 zł, a za rok 2015 już 29 500 zł.

3. Trzeba także zauważyć, że ogólna powierzchnia użytków rolnych w Polsce w 1990 r. wyniosła 18,5 min ha, w 2005 r. wyniosła 15,9 min ha, zaś w 2013 r. wyniosła 14,6 min ha (zob. GUS, Rocznik statystyczny 2014). Z powyższych danych statystycznych wynika, że powierzchnia użytków rolnych systematycznie zmniejsza się. Zjawisku temu niewątpliwie sprzyja nabywanie nieruchomości rolnych przez osoby, które traktują to jako lokatę kapitału i nie są zainteresowane prowadzeniem produkcji rolniczej. Zjawisko to może się nasilić po 1 maja 2016 r., kiedy skończy się okres ochronny, w którym ograniczona była możliwość nabywania nieruchomości rolnych przez cudzoziemców z krajów Unii Europejskiej, co w dalszej perspektywie może zwiększyć zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego kraju, a także dla interesu ekonomicznego polskiej gospodarki, w której produkcja rolnicza odgrywa doniosłą rolę.

W dalszym ciągu, obecnie obowiązujące przepisy nie wprowadzają żadnych szczególnych zasad w zakresie obrotu gruntami rolnymi. Aktualnie istniejące instrumenty w postaci prawa pierwokupu oraz prawa nabycia przez Agencję Nieruchomości Rolnych nie są w stanie w pełni realizować celów kształtowania ustroju rolnego państwa. Przede wszystkim jednak brak jest przepisów, które przeciwdziałają spekulacyjnemu wykupywaniu nieruchomości rolnych i gwarantują wykorzystanie nabytych nieruchomości na cele rolnicze. Projektowana ustawa zmierza do wzmocnienia ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym wykupywaniem przez osoby krajowe i zagraniczne, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze. Dla realizacji opisanych wyżej celów niezbędne jest wstrzymanie sprzedaży nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na okres 5 lat od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.

Wstrzymanie sprzedaży nieruchomości Zasobu nie powinno jednak dotyczyć:
1) nieruchomości przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na cele inne niż rolne, w szczególności na parki technologiczne, parki przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, składy magazynowe, budownictwo mieszkaniowe, obiekty sportowo- rekreacyjne, lub

2) nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych, lub

3) domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych i garaży wraz z niezbędnymi gruntami oraz ogródków przydomowych,

4) nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha.

W pozostałych przypadkach uzasadnionych względami społeczno-gospodarczymi indywidualne zgody będzie mógł wydawać minister właściwy do spraw rozwoju wsi, na wniosek Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Rozwiązanie to jest konieczne ze względu na interesy ekonomiczne państwa, ale tej troskę o polskich rolników, którzy powinni mieć równe szanse ty dostępie do państwowej ziemi rolnej w Polsce. Państwowa ziemia rolna powinna pozostawać nadał w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem zagospodarowania tej ziemi powinny być korzystne dla rolników trwałe dzierżawy, które zapewniają jednak właścicielską kontrole nad sposobem ich zagospodarowania.

Stanowisko Zarządu Dolnośląskiej Izby Rolniczej wyrażane już wielokrotnie, w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem Rządu RP wyrażonym w uzasadnieniu dla wprowadzenia obecnie obowiązujących przepisów. Wszystkie nieruchomości rolne powyżej 2,0 ha winny znajdować się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa i być przedmiotem przetargów ograniczonych na długoletnią dzierżawę. W Zasobie Oddziału Terenowego znajduje się kilkadziesiąt tysięcy hektarów gruntów o niewielkiej powierzchni, nazywanych potocznie „śmieciówką”, bardzo często przylegających do działek rolników, od wielu lat niezagospodarowanych i ulegających degradacji. Nasza Izba od kilkunastu lat wnioskuje o sprzedaż tych gruntów w procedurze uproszczonej. Właśnie względy gospodarcze związane z administrowaniem tymi gruntami, jak też względy społeczne przemawiają w sposób zdecydowany za wzmocnieniem działań zmierzających do rozdysponowania tych gruntów w pierwszej kolejności.

Zarząd Dolnośląskiej Izby Rolniczej właśnie dlatego prosi o wzmożenie działań sprzedaży nieruchomości, których powierzchnia nie przekracza 2,0 ha. Temat ich sprzedaży był przedmiotem wielu wniosków kierowanych do Prezesa Agencji oraz Ministra Rolnictwa, jak również był podnoszony na licznych spotkaniach, w których brali udział przedstawiciele Agencji. Deklarację wzmożenia działań w tym zakresie złożył osobiście Pan Dyrektor na spotkaniu z przewodniczącymi Rad Powiatowych Izby Rolniczej w ubiegłym roku.

Prezes

Dolnośląskiej Izby Rolniczej

Leszek Grala