Wydzierżawianie w trybie bezprzetargowym
3.1. Na podstawie art. 24 ust. 5d (jednostki samorządu terytorialnego i państwowym osobom prawnym).
Krajowy Ośrodek, za zgodą ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, może bez przeprowadzenia przetargu, w drodze umowy, wydzierżawić lub wynająć nieruchomości wchodzące w skład Zasobu:
1) jednostce samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość przeznaczona jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku miejscowego planu – w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy na cele związanie z realizacją i rozbudową obiektów użyteczności publicznej, tworzeniem nowych miejsc pracy oraz rozwojem lokalnym realizowanym przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego;
2)państwowej osobie prawnej na cele związane z realizacją jej zadań statutowych
3.2. Na podstawie art. 29 ust. 1h w zw. z art. 38 ust. 2 ustawy (poprawa rozłogu).
Wydzierżawienie nieruchomości następuje w celu poprawy warunków zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność osoby chcącej dzierżawić tę nieruchomość lub jej część, o ile nieruchomość ta nie może być zagospodarowana samodzielnie. W tym trybie KOWR nie będzie wydzierżawiał nieruchomości, jeżeli nieruchomość składa się wyłącznie z gruntów, od których nie pobiera się czynszu.
KOWR informuje właścicieli nieruchomości przyległych o zamiarze przeznaczenia do dzierżawy nieruchomości Zasobu, która nie może być zagospodarowana samodzielnie, poprzez ogłoszenie wykazu dla tej nieruchomości.
W wykazie, poza wszystkimi informacjami wynikającymi z przepisów, KOWR powinien podać informację że wydzierżawienie następuje w trybie bezprzetargowym na rzecz właściciela nieruchomości przyległej oraz termin, w jakim osoba zainteresowana dzierżawą tej nieruchomości, powinna poinformować o tym KOWR (termin ten nie powinien być krótszy niż 14 dni od dnia wywieszenia wykazu). Czynsz dzierżawny za ww. przedmiot dzierżawy ustalany jest tak jak do wydzierżawienia w przetargu.
Jeżeli zainteresowanie dzierżawą nieruchomości rolnej zgłosili właściciele co najmniej dwóch nieruchomości przyległych, pierwszeństwo ma rolnik indywidualny, a jeżeli zainteresowanie zgłosi więcej niż jeden rolnik indywidualny, wówczas nieruchomość podlegać będzie wydzierżawieniu w formie licytacji pomiędzy zainteresowanymi rolnikami (właścicielami nieruchomości przyległych).
Jeżeli zainteresowanie dzierżawą nieruchomości zgłosi jeden właściciel nieruchomości przyległej, wówczas nieruchomość podlega wydzierżawieniu w trybie bezprzetargowym, KOWR wyznacza termin i miejsce zawarcia umowy dzierżawy.
3.3. Na podstawie art. 29 ust. 3a w zw. z art. 39 ust. 1 ustawy (brak chętnych).
W sytuacji, gdy w przetargu nieograniczonym ogłoszonym po przetargu/przetargach ograniczonych nie został wyłoniony kandydat na dzierżawcę – KOWR ogłaszając kolejny przetarg, może obniżyć wywoławczą wysokość czynszu dzierżawnego jednorazowo nie więcej niż o 20%wywoławczej wysokości czynszu. Łączna obniżka wywoławczego czynszu dzierżawnego ustalonego do pierwszego przetargu, nie może przekraczać 50%. Okres od daty pierwszego nierozstrzygniętego przetargu do daty ogłoszenia ostatniego przetargu nie może być dłuższy niż 6 miesięcy.
Jeżeli, pomimo obniżki czynszu o 50% kolejny przetarg nie doprowadzi do wyłonienia dzierżawcy, KOWR może wydzierżawić nieruchomość bez przetargu za czynsz nie niższy niż wywoławcza wysokość czynszu ostatniego przetargu.
3.4. Na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 1-5 ustawy (dotychczasowy dzierżawca, jednoosobowe Spółki Skarbu Państwa, spółdzielnia produkcji rolnej, ogródek przydomowy, nieruchomości w administrowaniu).
Zgodnie z powyższym artykułem, przetargu nie stosuje się, jeżeli:
1) dotychczasowy dzierżawcazłożył KOWR oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości na nowych warunkach uzgodnionych z KOWR, z tym że czynsz nie może być niższy niż dotychczasowy;
2) nieruchomość jest wydzierżawiana jednoosobowej spółce Skarbu Państwa utworzonej przez KOWR;
3) nieruchomość, której użytkowanie wygasło na podstawie art. 16 ust. 2 z dniem 31 grudnia 1993 r., jest wydzierżawiana spółdzielni produkcji rolnej nadal faktycznie władającej tą nieruchomością;
4) nieruchomość przeznaczona przez KOWR pod ogródek przydomowyjest wydzierżawiana osobie korzystającej dotychczas z takiego ogródka bez tytułu prawnego w związku z utratą mocy obowiązującej układu zbiorowego pracy albo zakładowej umowy zbiorowej;
5) nieruchomość będąca dotychczas w administrowaniu lub jej część jest wydzierżawiana spółce, a łącznie spełnione są warunki określone w ustawie;
3.5. Na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 6 ustawy (rekompensata za wyłączenie na cele nierolne).
Przetargu nie stosuje się jeżeli wydzierżawienie następuje w związku z wyłączeniem, za zgodą dzierżawcy, z przedmiotu umowy dzierżawy całości gruntów albo ich części, przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy na cele inne niż rolne, przy czym, powierzchnia wydzierżawianej bez przetargu nieruchomości wyrażona w hektarach przeliczeniowych nie powinna być większa od wyłączonej z umowy dzierżawy.
Wydzierżawienie w tym trybie, może również nastąpić na rzecz dzierżawcy, któremu na podstawie decyzji administracyjnej został zmniejszony (odebrany) przedmiot dzierżawy (jego część), t.j. w przypadku:
- Nieruchomości przeznaczonych na drogi krajowe, które stają się z mocy prawa nieodpłatnie przedmiotem trwałego zarządu ustanowionego na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
- Nieruchomości objętych decyzją o:
1) zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego;
2) pozwoleniu na realizację inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych wydanej na rzecz regionalnego zarządu gospodarki wodnej lub urzędu morskiego.
Warunki dzierżawy (w tym m.in. dotyczące wysokości czynszu i możliwości jego podwyższenia, możliwości wyłączania gruntów do odrębnego rozdysponowania, okresu dzierżawy) powinny być ustalone na takich samych zasadach jak w odniesieniu do gruntów wyłączanych. Wydzierżawione grunty i włączone do umowy dzierżawy w powyższym trybie mogą podlegać zwolnieniu z opłat czynszowych zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy, ponieważ celem tego przepisu jest wyeliminowanie strat jakie dzierżawca, zobowiązany do płacenia czynszu, poniósłby w pierwszym okresie dzierżawienia gruntów, w związku z ich wcześniejszym odłogowaniem.
Nabycie takich gruntów przez dzierżawcę w drodze pierwszeństwa może nastąpić po upływie trzech lat dzierżawy (licząc od dnia zawarcia umowy pierwotnej).
Do wydzierżawienia nieruchomości w powyższym trybie, KOWR nie powinien przeznaczać gruntów, które są przeznaczone na cele nierolne oraz takich, które ze względu na swoje położenie mogą być w przyszłości przeznaczone na cele, które zgodnie z obowiązującymi zasadami, eliminują je ze sprzedaży w ramach.
3.6.Na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 7 ustawy (rekompensata za wyłączenie na pod budowę dróg krajowych, lotnisk użytku publicznego oraz realizację inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych).
Przetargu nie stosuje się jeżeli wydzierżawienie następuje w związku z wyłączeniem z przedmiotu umowy dzierżawy całości gruntów albo ich części w wyniku powstałego na tych gruntach trwałego zarządu w związku z realizacją w/w inwestycji z zastrzeżeniem, że powierzchnia wydzierżawianej bez przetargu nieruchomości wyrażona w hektarach przeliczeniowych nie powinna być większa od wyłączonej z umowy dzierżawy.