Idea śladu węglowego narodziła się gdy poszukiwano narzędzia dla określenia wpływu danego produktu na środowisko. Ślad węglowy to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołana bezpośrednio lub pośrednio przez dany produkt. Ślad węglowy obejmuje emisję, dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i innych gazów szklarniowych wyrażone w ekwiwalencie CO2. Mianem śladu węglowego określa się wyliczenie całkowitej emisji gazów cieplarnianych podczas pełnego cyklu życia produktu. Ślad węglowy jest rodzajem śladu ekologicznego, będzie miał decydujący wpływ na kształtowanie przyszłej WPR Unii Europejskiej.

Ślad węglowy w produkcji rolniczej.

Całkowita emisja gazów cieplarnianych pochodzących z hodowli stanowi ok. 17% całkowitej emisji tych gazów w Unii Europejskiej. Do tego zdaniem naukowców należy dodać ślad węglowy bardzo energochłonnej produkcji pasz i nawozów wykorzystywanych w hodowli co łącznie stanowi znaczącą cześć Europejskiej emisji. Niestety są to dane, które nam rolnikom, na podstawie dostępnych informacji trudno kwestionować. Bardzo często niestety informacja przekazywana opinii publicznej nie jest pełna. Naszym obowiązkiem jest informować społeczeństwo, że tak zwane „beknięcie krowy” to kilka procent z tych siedemnastu, reszta to według danych FAO, to emisja związana ze zmianami użytkowania terenu przede wszystkim wycinka lasów i zamiana ich w pastwiska i pola uprawne, między innymi wycinka lasów deszczowych takich jak Puszcza Amazońska. To bardzo ważna informacja zupełnie pomijana w publicznej dyskusji. Jest to największa pozycja w bilansie emisji gazów cieplarnianych przypisywanych hodowli Ten fakt, my rolnicy, powinniśmy podkreślać w każdej dyskusji, w każdym wystąpieniu, które dotyczy wpływu hodowli zwierząt na klimat i nie pozwalać by był pomijany. Niezależnie jak odnosimy się do publikowanych danych, rolnictwo jakie znamy powoli przechodzi do historii i chociaż brzmi to bardzo brutalnie, tylko o nas rolników zależy, czy odnajdziemy się w nowej rzeczywistości. Wspólna Polityka Rolna nie jest już tylko polityką sektorową, ale stała także polityką klimatyczną UE. Dyrektywa azotanowa, strategia „Od pola do stołu” i wiele innych regulacji wpływa pośrednio i bezpośrednio na uwarunkowania produkcji rolnej. Wciąż niewielu rolników, a także osób związanych z samorządem rolniczym, zwraca uwagę na fakt, że w najbliższym czasie wejdą w życie nowe przepisy emisji w rolnictwie, które zmienią zasady funkcjonowania gospodarstw rolnych. Wpłyną one znacząco na wiele firm sektora rolno-spożywczego, dla wielu oznaczać będą istotną zmianę zasad ich funkcjonowania na rynku. Obowiązek obliczania śladu węglowego obejmował dotychczas tylko niektóre firmy, nowe przepisy wprowadzają obowiązek publikowania raportów dla wszystkich przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 osób. W przypadku sektora rolno-spożywczego oprócz wymogów prawnych, na konieczność monitorowania i obliczania emisji wpływać będą również naciski ze strony kontrahentów głównie zagranicznych. Kontrahenci naciskani przez konsumentów będą rezygnować zakupu produktów, które mają duży ślad węglowy, niektóre kraje np. Wielka Brytania już ograniczają import takich produktów. Niewątpliwie będzie to kolejny pretekst do walki z konkurencją na rynku. Produkcja i późniejsze przetwarzanie żywności wymagają wniesienia znacznego wkładu energetycznego a co za tym idzie powoduje dużą emisję. Polska charakteryzuje się jednym z najwyższych współczynników emisji w Europie a ponieważ przemysł rolno-spożywczy jest istotną częścią gospodarki, jego produkty stanowią ważną część polskiego eksportu . Dlatego międzynarodowy wizerunek polskich produktów rolnych wymaga szczególnej troski również producentów rolnych . Musimy jako rolnicy podjęć wszelkie możliwe działania by emisja gazów cieplarnianych w naszych gospodarstwach była jak najniższa. Ograniczenie eksportu przez fakt, że produkty rolne obciążone są znacznym śladem węglowym, bardzo negatywnie wpłynie na kondycję polskich gospodarstw rolnych. Najlepszym przykładem jak ważny jest to problem jest polski przemysł mięsny. Sprzedaż jego produktów stanowi 20% przychodów z eksportu żywności , trudności ze zbytem produktów tego sektora oznaczać będą kłopoty dla wielu rolników, to samo dotyczy polskiego mleczarstwa. Inne kraje (np. Dania) już podjęły działania by ograniczyć ślad węglowy w swojej produkcji rolniczej, my niestety jesteśmy spóźnieni . Oddaliśmy dyskusję o emisji gazów cieplarnianych organizacją ekologicznym, działającym często emocjonalnie z pobudek ideowych, które nie zawsze informują opinię publiczną rzetelnie, często niestety pomijają ważne fakty. Są jednak bardzo opiniotwórcze i nie powinniśmy tego lekceważyć.

Po co obliczać ślad węglowy?

Przedsiębiorcy na całym świecie, także w Polsce decydują się na obliczanie śladu węglowego z dwóch powodów :

• pierwszy to współpraca z firmami, które wręcz obligują do obliczania śladu węglowego bo potrzebują takiej informacji do swojej działalności ,

• drugi to obowiązek raportowania o działaniach podjętych w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych .

Brak informacji o śladzie węglowym może w przyszłości poważnie utrudnić, a nawet uniemożliwić sprzedaż produktów rolnych za satysfakcjonującą cenę. My rolnicy musimy brać to pod uwagę i dostosować produkcję do zmieniających się wymagań nabywców naszych produktów.

Pytanie brzmi jak to zrobić, a jedyna realna odpowiedź to, że trzeba tak zagospodarować odpady z produkcji rolnej by przestały być obciążeniem dla środowiska. Rozwiązaniem tego problemu mogą być biogazownie .

Dlaczego powinniśmy budować biogazownie?

Budowa biogazowni to ograniczenie emisji metanu i związków azotu do atmosfery, to produkcja tzw. zielonej energii, to również produkcja dobrych, neutralnych dla środowiska, nawozów znacznie lepiej przyswajanych przez rośliny niż obornik i gnojowica. Zagospodarowanie odchodów zwierząt hodowlanych to ogromna szansa zmiany wizerunku Polskiego rolnictwa i co najważniejsze, szansa na produkcję ekologicznej energii .

Ilość obornika wytwarzanego w Polsce przez bydło wyniosła (dane GUS za 2019):

-bydło mleczne 43,23 mln ton

-bydło pozostałe 31,70 mln ton

-RAZEM 73,93 mln ton

Taka ilość pozwala na wytworzenie 1768,65 m3 biometanu, rozwój elektrowni biogazowych pozwolił by na zagospodarowanie tak ogromnego niewykorzystywanego potencjału polskiego rolnictwa. Budowa biogazowni niesie za sobą szereg korzyści, a produkcja biogazu to wzorcowy przykład gospodarki obiegu zamkniętego, która pozwala ograniczyć zanieczyszczanie środowiska i zagospodarowuje duże ilości odpadów organicznych .Inne kraje już to z powodzeniem realizują, my też powinniśmy.

Hasłem nas rolników musi być „Nie ma odpadów są surowce”.

Autor: Wiesław Mąka, Delegat Rady Powiatowej DIR Wałbrzych

Opracowano na posiedzeniu Rady dnia 04.07.2022r.