W dniu 25 stycznia w Centrum Kultury Gminy Rudna odbyło się Forum Rolnicze Powiatu Lubińskiego. Z zaproszenia na Forum skorzystali: Waldemar Jankowski Wiceprezes Zarządu DIR, Bartosz Chojnacki Zastępca Wójta Gminy Lubin, Wiesława Bober Powiatowy Lekarz Weterynarii, Marek Nieruchalski Nadleśniczy Nadleśnictwa Lubin, Robert Marek Kierownik Biura Powiatowego ARiMR, Arkadiusz Dulemba Kierownik Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego z pracownikami, Andrzej Wańkowicz Kierownik Sekcji Zamiejscowej KOWR w Legnicy, Bożena Bączek Dyrektor Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Rudnej, Jacek Grygotowicz Inspekcja Pracy w Legnicy, Jan Śliwa i Zbigniew Lipiszczak – Przewodniczący Komisji Rolnictwa w gminach, Ścinawa i Rudna, delegaci Rady Powiatowej DIR oraz bardzo licznie przybyli rolnicy.

Organizatorzy Forum: przewodniczący Rady Powiatowej DIR Franciszek Lesicki i Wójt Gminy Rudna Adrian Wołkowski przywitali przybyłych gości.

Spotkanie było okazją do wręczenia medali oraz podziękowań za działania na rzecz rolnictwa i współpracę z Dolnośląską Izbą Rolniczą. Złotymi Medalami odznaczeni zostali rolnicy: Daniel Bajus, Mieczysław Hubka, Tadeusz Szczęśniak i Marek Wysocki. Podziękowania za współpracę i działania na rzecz rolnictwa wręczono dla Teodora Habura, Stanisława Dziwaka, Mieczysława Więcek oraz Firmy GOL-TRANS Paweł i Zbigniew Dańczak. Za współpracę z samorządem rolniczym oraz zaangażowanie w działania na rzecz dolnośląskiego rolnictwa wręczono statuetki DIR dla Wiesławy Bober Powiatowego Lekarza Weterynarii, Bożeny Bączek Dyrektor Szkoły Rolniczej w Rudnej oraz Marka Nieruchalskiego Nadleśniczego Nadleśnictwa Lubin. Wręczenia medali oraz podziękowań dokonali Wiceprezes Zarządu DIR Waldemar Jankowski i Wójt Gminy Rudna Adrian Wołkowski.

Miłym akcentem Forum Rolniczego było podziękowanie dla Franciszka Lesickiego Przewodniczącego Rady Powiatowej DIR Powiatu Lubińskiego za nieoceniony trud włożony w pracę na rzecz rolnictwa, lepszego i godnego jutra. Grawerton z podziękowaniem wręczony został przez przedstawicieli jednostek pracujących na rzecz rolnictwa współpracujących z Radą Powiatową DIR.

W trakcie spotkania omówione zostały istotne zagadnienia dotyczące rolnictwa, zwłaszcza zagrożenia wynikające z choroby ASF i ptasiej grypy. Przekazane były także informacje dotyczące zasobu gruntów na terenie powiatu lubińskiego, atestacji opryskiwaczy oraz realizacji wniosków o płatności obszarowe.

Wiceprezes Zarządu DIR Pan Waldemar Jankowski szczegółowo odnosił się do poruszanych tematów, a także przekazał informację z działalności Zarządu.

Integralną częścią Forum było szkolenie dla rolników dotyczące zmian w płatnościach bezpośrednich, jakie obowiązywać będą od tego roku. Szkolenie przeprowadzili pracownicy Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego w Lubinie Magdalena Charytanowicz i Arkadiusz Dulemba.

Przewodniczący Rady Powiatowej DIR Franciszek Lesicki podziękował wszystkim za uczestnictwo. Podkreślił, że takie spotkania pozwalają na uzyskanie aktualnych informacji oraz na dyskusję i zasygnalizowanie problemów nurtujących rolników.

26 stycznia odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Dolnośląskiej Izby rolniczej Powiatu Kłodzkiego połączone ze szkoleniem dla rolników.

Wśród zaproszonych Gości udział w spotkaniu wzięli: Zbigniew Tur – Wójt Gminy Kłodzko, Paweł Mazur – Członek Zarządu Dolnośląskiej Izby Rolniczej, Małgorzata Suława – Kaszycka – Naczelnik BP ARiMR w Kłodzku wraz z pracownikami BP ARiMR, Bogdan Kożuchowicz – Kierownik SZGZ w Świdnicy wraz z Marzeną Kołodką oraz Robertem Ciarkowskim, Janusz Redmerski – Kierownik PZDR w Kłodzku wraz z pracownikami, Zbigniew Dąbrowski – Broker Sieci na rzecz Innowacji w Rolnictwie a także przedstawicielki Banku BNP Paribas Magdalena Marszałek oraz Izabela Jachowicz.

Wójt Gminy Kłodzko Zbigniew Tur otwarty na szkolenia dla rolników, po raz kolejny wraz z życzeniami noworocznymi udostępnił miejsce wykazując zaangażowanie w organizację owych szkoleń.

W trakcie spotkania zostały szczegółowo omówione zagadnienia dotyczące:

-zasad przeprowadzania przetargów ofert pisemnych przez Oddział Terenowy KOWR we Wrocławiu, Sekcję Zamiejscową Gospodarowania Zasobem w Świdnicy.

-warunkowość i ekoschematy we wnioskach obszarowych w roku 2023 przez Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Kłodzku

-rejestracja zwierząt – aplikacja IRZplus przez Biuro Powiatowe ARiMR w Kłodzku.

Pan Paweł Mazur Członek Zarządu DIR przekazał informację o podpisanym porozumieniu o współpracy między instytucjami rolniczymi: Dolnośląską Izbą Rolniczą, Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego oraz Oddziałem Regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie organizacji wspólnych szkoleń i konferencji dotyczących Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki rolnej 2023 – 2027.  Pan Mazur, w imieniu Prezesa Dolnośląskiej Izby Rolniczej poprosił delegatów z poszczególnych Gmin o zaangażowanie w realizację szkoleń.

Pani Magdalena Marszałek Ekspert Agro Banku BNP Paribas przedstawiła ofertę kredytową dla rolników.

Na zakończenie spotkania Przewodniczący Rady Powiatowej Dolnośląskiej Izby Rolniczej Leszek Bobula poinformował o aktualnej sytuacji w rolnictwie a zwłaszcza problemu ze sprzedażą zbóż i spadającymi cenami. Delegaci Rady Powiatowej DIR omówili plan pracy Rady do czerwca br.

Kolejne szkolenie z zakresu Warunkowości i Ekoschematów a także aplikacji IRZplus odbędzie się 15 lutego o godz. 10:00 w Centrum Inicjatyw Wiejskich w Ścinawce Średniej.

Pełnej harmonogram szkoleń znajduje się na stronie DIR: https://izbarolnicza.pl/2023/01/25/harmonogram-szkolen-warunkowosc-podstawowy-element-nowej-zielonej-architektury-oraz-ekoschematy-nowy-rodzaj-platnosci-bezposrednich/

W dniach 13-15.01.2023 r. odbyły się kolejne Międzynarodowe Targi Rolnicze POLAGRA Premiery 2023. Tegoroczna edycja tragów zaprezentowała wiele ciekawych i różnorodnych rozwiązań maszyn rolniczych np. do zwalczania mechanicznego chwastów, uprawy bezorkowej czy rolnictwa precyzyjnego. Wśród nich były maszyny i urządzenia rolnicze, które do tej pory nie były jeszcze prezentowane. Wśród wystawców dominowali czołowi liderzy rynku maszyn a obok nich firmy nowe chcące na ten rynek wejść. Jak co roku przyznano Złote Medale MTR dla maszyn, urządzeń i usług dla rolnictwa oraz 13 nagród w dziale rośliny uprawne. Wśród zwiedzających była 29 osobowa grupa rolników z powiatu karkonoskiego z gmin Jeżów Sudecki i Jelenia Góra. Wyjazd zorganizowała Rada DIR Powiatu Karkonoskiego z inicjatywy Józefa Odrzywolskiego Vice Przewodniczącego Rady i delegata do Dolnośląskiej Izby Rolniczej.

14 stycznia 2023 roku w Jeleniogórskim Centrum Kultury filia ”Muflon” odbył się I Karkonoski Przegląd Kolęd i Pastorałek w wykonaniu Zespołów Ludowych. W blasku świec, przy dekoracjach świątecznych rozbrzmiewały kolędy i pastorałki w wykonaniu regionalnych zespołów ludowych i wokalnych.

Na scenie zaprezentowały się:

• Zespół wokalny „Agat”
• Zespół „Echo” Bolków
• Zespół Rybniczanki
• Zespół „Sokolik” z Karpnik
• Zespół Śpiewaczy „Szklarki”
• Zespół Łużyczanki z Kapelą z Pobiednej
• Zespół folklorystyczny „Karkonosze”

Licznie zgromadzona publiczność w JCK „Muflon” nagradzała wykonawców gromkimi brawami. Choć tego dnia wszyscy byli zwycięzcami, Komisja w składzie: posłanka Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska, poseł Robert Obaz, wiceprezes Fundacji Rozwoju Samorządności i Edukacji „Liber” Mateusz Ciepiela oraz Joanna Zagulska i Adam Dąbrowski z Karkonoskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych wskazała laureatów trzech pierwszych miejsc. Pozostałe zespoły otrzymały wyróżnienia.

1. Zespół folklorystyczny „Karkonosze”
2. Zespół wokalny „Agat”

• Zespół Łużyczanki z Kapelą z Pobiednej

Wszystkie zespoły zostały nagrodzone upominkami sponsorowanymi przez: Dolnośląską Izbę Rolniczą, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – oddział Jelenia Góra, posłankę Małgorzatę Sekułę-Szmajdzińską oraz posła Roberta Obaza.

Przegląd organizowany był przez Fundację Rozwoju Samorządności i Edukacji „Liber” pod patronatem posła na Sejm RP Roberta Obaza. Przegląd prowadziła Eliza Krawczyk z KGW Siła Kobiet.

Partnerzy: Dolnośląska Izba Rolnicza, KGW Siła Kobiet, KSON, Sympatycy Sobieszowa, JCK „Muflon”

Patronat medialny: jelonka.com. radio Supernova, portalik24jg

Styczeń to czas intensywnych szkoleń, konferencji oraz spotkań w branży rolniczej. Izby rolnicze również bardzo aktywnie wykorzystują okres kiedy rolnicy mają nieco mnie pracy  w swoich gospodarstwach.

Także Rada Młodych Rolników przy KRIR (dalej Rada) 12 stycznia spotkała się w Wielkopolsce aby omówić najważniejsze zagadnienia, problemy oraz pomysły dotyczące przyszłości polskiego rolnictwa. W spotkaniu poza delegatami Rady z kilkunastu województw uczestniczył także Prezes Zarządu KRIR Wiktor Szmulewicz, który przedstawił bieżącą sytuację w rolnictwie z poziomu KRIR i odpowiedział na liczne pytania i uwagi młodych rolników.

Radę Młodych Rolników reprezentowali:

Dariusz Madejski oraz Grzegorz Hawran – Dolnośląska IR

Szymon Bogusławski – Łódzka IR

Rafał Perlik – Kujawsko-Pomorska IR

Patryk Natkaniec – Małopolska IR

Rafał Mładanowicz i Łukasz Przytarski – Pomorska IR

Bartosz Banaszak – Wielkopolska IR

Piotr Stocki – Podlaska IR

Krzysztof Wenglorz – Śląska IR

Bartosz Kaczmarek – Świętokrzyska IR

Krzysztof Kazaniecki – Warmińsko-Mazurska IR

Krzysztof Beca i Mateusz Watral – Zachodniopomorska IR

Oto najważniejsze kwestie poruszone podczas spotkania:

Polska a Ukraina.

Delegaci dużo czasu poświęcili na analizę zagrożeń związanych z importem bezpośrednim z Ukrainy oraz sytuacją cenową na rynku zbóż. Wydaje się, że wprowadzenie zakazu takiego importu byłoby rozwiązaniem problemu, jednak widać dużą niechęć do wykonania tego kroku ze strony władz krajowych. Natomiast myśląc bardziej przyszłościowo młodzi rolnicy uważają, że Polska powinna przygotować się do przetworzenia dużej ilości ziarna napływającego z Ukrainy a nie tylko zajmować się jego handlem. Oba pomysły wpłynęły by znacząco na poprawę i stabilizację cen na rynku zbóż. Również sami rolnicy powinni pomyśleć o dywersyfikacji dochodu w swoim gospodarstwie, aby nie uzależniać się wyłącznie od handlu zbożami czy też żywcem.

Nawozy… tanio już było.

Także kwestia dostępności i wysokich cen nawozów nie została pominięta przez zgromadzonych. Duże ilości nawozów, które najpierw były niedostępne dla rolników, teraz zalegają na składach nawozowych w związku z brakiem popytu na rynku. Rolnicy czekają na obniżkę cen, ale producenci i pośrednicy są niechętni do takiego ruchu.

Hodowla mocno zagrożona.

Sektor żywca wieprzowego i sytuacja na rynku mleka to kolejne z obszarów, które wymagają pilnej interwencji. Jeśli hodowcy nie otrzymają silniejszego wsparcia, kolejne gospodarstwa będą się likwidować. Brak hodowli to natomiast spadek popytu na ziarno, a więc kolejne nadwyżki na rynku wpływające na spadek cen zbóż.

Terminy agrotechniczne zmorą polskich rolników.

Od wielu lat warunki w lutym sprzyjają aplikacji nawozów azotowych, zwłaszcza w południowo-zachodnich obszarach Polski, ale niestety ustawa zabrania takich praktyk aż do 1 marca. Po wielu latach interwencji ze strony izb rolniczych jest nadzieja nad zmianą sytuacji już w tym roku. Ministerstwo Rolnictwa szykuje zmianę, która da rolnikowi możliwość stosowania nawożenia już od 1 lutego pod warunkiem wystąpienia sprzyjających warunków pogodowych tj. średniej dobowej temperatury powietrza powyżej 3 st. C w przypadku roślin już zasianych na polach oraz 5 st. C w przypadku innych roślin. Informację o średniej dobowej temperaturze przygotuje IMiGW.

Nowa Wspólna Polityka Rolna w obliczu spadku opłacalności produkcji rolnej.

Na koniec spotkania Rada omówiła korzyści i zagrożenia wynikające z nowej Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Rolnictwo węglowe i ekoschematy wydają się być przyszłością, od której się nie ucieknie. Szkoda tylko, że poziom dopłat bezpośrednich do ha nie wzrasta wprost proporcjonalnie wraz z kosztami produkcji. Dla przykładu w 2015 roku rolnik za ok 1000 zł pozyskane w ramach w/w dopłat mógł zakupić 1 t saletry amonowej lub 250 litrów ON, dzisiaj jest to 250 kg wspomnianego nawozu i tylko 125 litrów paliwa. Dopłata nie jest już głównym źródłem dochodu w gospodarstwie co w wielu przypadkach wpłynie na rentowność małych i średnich gospodarstw. Rolnicy natomiast z wielką nadzieją oczekują na zmiany dotyczące ilości upraw i ich procentowego udziału w zmianowaniu, kwestii okrywy zimowej oraz ugorowania gruntów.

Fundusze Promocji Żywności.

Młodzi rolnicy zwracali również uwagę jak ważna jest promocja żywności oraz budowanie pozytywnego wizerunku rolnika w oczach konsumentów. Fundusze Promocji żywności powinny w dużej mierze poprawić efektywność swoich działań i wyjść naprzeciw oczekiwaniom rolników.

W sprawach ziemi decyzja zamiast opinii.

Na spotkaniu poruszona została również kwestia ograniczonych kompetencji izb rolniczych. Rolnicy uznali, że w tak ważnych kwestiach jak m.in. obrót ziemią należącą do Skarbu Państwa izby rolnicze powinny mieć decyzyjność a nie tylko opiniować sposób dysponowania w/w gruntami.

Dzień Młodego Rolnika na Międzynarodowych Targach Rolniczych POLAGRA PREMIERY

W ramach POLAGRA PREMIERY – 13 stycznia w Poznaniu zorganizowany został Dzień Młodego Rolnika współorganizowany przez Międzynarodowe Targi Poznańskie i Wielkopolską Izbę Rolniczą. W wydarzeniu uczestniczyli również delegaci Rady Młodych Rolników.

Poznańskie targi to najważniejsze wydarzenie dla branży rolniczej, podczas którego prezentowane były nowości produktowe, światowe agro premiery oraz innowacyjny sprzęt rolniczy na nadchodzący nowy sezon.

Dzień Młodego Rolnika zainteresował swoim programem ponad 1000 uczniów z 20 szkół rolniczych. W programie wydarzenia odbyło się kilka mini wykładów na temat uprawy konserwującej, robotyki w rolnictwie, praktyk rolniczych w Niemczech oraz przyszłości rolnictwa. Prelegentami wykładu „Młody Rolnik teraz i za 100 lat” byli członkowie Prezydium Rady Młodych Rolników – Rafał Mładanowicz (Pomorska IR) oraz Bartosz Banaszak (Wielkopolska IR).

W trakcie Dnia Młodego Rolnika zostały również wręczone nagrody w konkursie „Dzień z życia Młodego Rolnika”. Po zakończonych wykładach zebrani mieli czas na zwiedzanie wystawy POLAGRA PREMIERY oraz degustację grochówki przygotowanej przez Wielkopolską Izbę Rolniczą oraz spółkę ROL-WIR przy udziale członków Rady Powiatowej WIR Jarocin.

Dariusz Madejski, członek zarządu DIR

12 stycznia na Zamku Topacz odbyła się konferencja Farmera „Kierunek Innowacja” w które udział wzięli: Prezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej Ryszard Borys oraz Wiceprezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej Waldemar Jankowski.

Konferencja składała się z czterech sesji:

– technologia hybrydowych ochrony roślin

– zarządzanie nawożeniem w dobie wysokich kosztów produkcji

– rolnictwo regeneratywne wobec kredytów węglowych

– zyski z produkcji roślinnej w kontrze do kosztów produkcji

Wydarzenie było również okazją do dyskusji i rozmów dotyczących aktualnej sytuacji w rolnictwie czy też dobrych praktyk w produkcji rolnej.

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

„Możliwości i bariery wykorzystania wapnowania gleb do poprawy efektywności ekonomicznej produkcji rolnej oraz ograniczenia eutrofizacji wód powierzchniowych”

Paweł Nicia*, Paweł Zadrożny*, Tomasz Wojewodzic**

Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

*Katedra Gleboznawstwa i Agrofizyki

**Katedra Ekonomii i Gospodarki Żywnościowej

Opracowano w ramach projektu: Możliwości i bariery wykorzystania wapnowania gleb do poprawy efektywności ekonomicznej produkcji rolnej oraz ograniczania eutrofizacji wód powierzchniowych

realizowanego w ramach: Planu działania krajowej sieci obszarów wiejskich na lata 2014–2020, Plan operacyjny na lata 2022-2023.

Projekt finansowany przez:

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.

Jednym z najważniejszych elementów rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest gleba,
od której właściwości w dużej mierze zależy jakość i ilość płodów rolnych, a tym samym opłacalność produkcji rolniczej. Wśród najważniejszych parametrów gleb wpływających na ich jakość wymienić należy:

– skład granulometryczny gleb,

– zawartość próchnicy,

– zawartość węglanów, z którymi jest związany odczyn gleby.

Właściwości te kształtują zdolność gleby do retencjonowania wody oraz właściwości sorpcyjne gleb dzięki którym gleba zatrzymuje składniki mineralne wprowadzane do niej wraz z nawozami mineralnymi. Wpływa to na jakość i ilość plonów rolnych, a co za tym idzie na opłacalność produkcji rolnej.

Rolnik stosując w trakcie uprawy zabiegi agrotechniczne nie może w łatwy sposób zmienić składu granulometrycznego gleby. Jest to właściwość związana z genezą gleby i zależy od skały macierzystej,  z której gleba się wykształciła. Możliwym jest (w dłuższej perspektywie czasowej, przy stosowaniu intensywnego nawożenia organicznego), podniesienie do pewnego stopnia zawartości próchnicy w glebie. Natomiast parametrem, który może być łatwo kształtowany przez rolnika i wpływa w znacznym stopniu na opłacalność produkcji rolnej jest odczyn gleby. Optymalnym odczynem gleby do uprawy większości roślin w warunkach naszego klimatu jest odczyn słabo kwaśny i obojętny (pH 6.0 do 7.0). Niestety ponad 70% gleb w Polsce charakteryzuję się odczynem słabo i silnie kwaśnym, co wpływa na wartość użytkową gleb wykorzystywanych przez rolników.

W warunkach odczynu kwaśnego w glebach:

• następuje znaczne ograniczenie zdolności ich kompleksu sorpcyjnego do zatrzymywania składników nawozowych dostarczanych przez rolnika do gleb w trakcie nawożenia NPK – składniki te nie są wiązane przez kompleks sorpcyjny i są wypłukiwane z wierzchniej warstwy gleb do wód gruntowych,
• może następować eutrofizacja środowiska wodnego, będąca następstwem wymywania składników nawozów, zarówno mikro- jak i makroelementów,
• zwiększa się fitoprzyswajalność metali ciężkich, które mogą obniżać jakość plonów,
• zmniejsza się aktywność różnych grup mikroorganizmów glebowych, których działalność wpływa na rozkład resztek pożniwnych i odkładanie się próchnicy w glebie; zmniejszenie zawartości próchnicy przekłada się na zmniejszenie zdolności gleby do sorbowania mikro- i makroelementów wnoszonych do gleby z nawozami oraz na zmniejszenie zdolności do retencjonowania wody,
• w przypadku gleb bardzo kwaśnych (pH poniżej 4,5) w kompleksie sorpcyjnym nie ma jonów Ca²⁺i Mg²⁺, natomiast pojawiają się rozpuszczalne formy glinu, które uszkadzają szyjki korzeniowe zbóż oraz włośniki korzeni  co wpływa negatywnie w roślinach na gospodarkę wodną oraz pobieranie składników mineralnych z gleby.

Najważniejszą negatywną konsekwencją kwaśnego odczynu gleb dla rolników jest znaczne obniżenie ilości i jakości plonów. Dotyczy to zwłaszcza roślin wrażliwych na niskie wartości pH gleb. Do najbardziej wrażliwych na zakwaszenie roślin zalicza się między innymi pszenicę, jęczmień, buraki, rzepak, kukurydzę, lucernę, koniczynę, soję bobik, pszenżyto. W przypadku roślin wrażliwych na zakwaszenie obniżka plonu z hektara może wynosić nawet kilkadziesiąt procent w stosunku do uprawy roślin na glebach o optymalnych wartościach pH.

Sumaryczne straty związane z uprawą na gruntach zakwaszonych są związane nie tylko z obniżką ilości i jakości plonów, ale również ze stratami nawozów, które w warunkach kwaśnego odczynu nie są wykorzystywane przez rośliny. Na terenie Polski, według Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego, większość gleb to gleby lekkie wytworzone z glin piaszczystych oraz piasków gliniastych. Na takich glebach w warunkach kwaśnego odczynu następują ogromne straty składników mineralnych (zarówno mikro-, jak i makroelementów) wnoszonych do gleby przez rolników wraz z nawożeniem mineralnym. Z całości nawożenia mineralnego na silnie zakwaszonych glebach lekkich nieprzyswojonych przez rośliny może być nawet 71% dawki nawozów, jaką rolnik wprowadził w trakcie uprawy do gleby. Z gleb zakwaszonych w skutek wymywania do wód powierzchniowych może trafić nawet 30-50 kg azotu, 70-80 kg fosforu oraz 40-70 kg potasu z hektara użytków rolnych. W aspekcie obecnych cen paliw i nawozów mineralnych generuje to ogromne koszty i straty zmniejszając opłacalność produkcji rolnej. Dane zawarte w  „Krajowym raporcie o stanie użytków rolnych w Polsce: zakwaszenie gleb oraz ich regeneracja” (2022) wskazują jednoznacznie, że straty finansowe w polskich gospodarstwach rolnych związane z wymywaniem mineralnych składników pokarmowych dostarczonych do zakwaszonej gleby sięgają od 2 do 4 mld zł.

Obniżka plonów i ich jakości oraz straty nawozów wprowadzanych do zakwaszonych gleb w trakcie uprawy mogą generować obniżenie przychodów gospodarstw rolnych w wysokości nawet do kilku tysięcy złotych w przeliczeniu na jeden hektar gruntów ornych na rok.

Wartość pH gleb zakwaszonych można w prosty sposób podnieść stosując zabieg wapnowania. Biorąc pod uwagę genezę gleb w naszym kraju powinien być to jeden z podstawowych zabiegów agrotechnicznych stosowanych przez rolników w Polsce. Jednak wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2020 (PSR 2020) wykazały, że w latach 2019-2020  tylko w nieco ponad 21% gospodarstw rolnych przeprowadzano wapnowanie gleb. Zabieg wapnowania gleb według Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej powinien być wykonywany w zależności od typu gleby raz na 2-4 lata.  Ma to szczególne znaczenie dla upraw rolnych prowadzonych na terenie Polski, na glebach zakwaszonych,  gdzie skałami macierzystymi gleb są w większości bezwęglanowe osady polodowcowe. Wytworzone z tych osadów gleby z powodu braku węglanów w skałach macierzystych charakteryzują się również odczynem kwaśnym.

Czynnikami sprzyjającymi zakwaszeniu gleb są również naturalne procesy mikrobiologiczne zachodzące w glebach w trakcie uprawy, odprowadzanie wapnia i magnezu wraz z plonem roślin oraz opady atmosferyczne. W warunkach klimatu Polski suma opadów atmosferycznych przeważa nad ewapotranspiracją. Opady atmosferyczne powodują wymywanie jonów wapnia i magnezu w głębsze warstwy profilu glebowego. W warunkach przewagi opadów atmosferycznych nad parowaniem, gleby lekkie i bardzo lekkie, które stanowią około 2/3 powierzchni użytków rolnych ulegają stopniowemu zakwaszeniu, w wyniku dekalcytacji, w trakcie procesów pedogenicznych. Podczas badań zakwaszenia gleb wykazano, że aby zrównoważyć dekalcytacje (wymywanie wapnia i magnezu) wywołaną opadami atmosferycznymi należałoby stosować dawkę wapna średnio w skali Polski 37,2 kg ·ha^-1 gruntów rolnych w skali roku (Zalecenia nawozowe … 2022).

Według danych GUS (2020) poziom nawożenia odkwaszającego jest silnie zróżnicowany w poszczególnych województwach. Największym poziomem nawożenia odkwaszającego w 2020 roku charakteryzowało się województw opolskie (średnio 146,5 kg · ha^-1 UR). Najniższe dawki nawozów odkwaszających odnotowano w województwie świętokrzyskim (średnio 49,7 kg · ha^-1UR).

Biorąc pod uwagę genezę gleb użytkowanych rolniczo w Polsce, brak węglanów w większości ich skał macierzystych oraz intensywność upraw należy bezsprzecznie stwierdzić, że podane powyżej dawki nawozów wapniowych są zdecydowanie zbyt niskie. Dawki nawozów odkwaszających na tym poziomie nie zapewnią podniesienia pH gleby do poziomu gwarantującego uzyskanie wysokich plonów płodów rolnych o dobrej jakości. Dawki nawozów odkwaszających stosowanych przez rolników często pokrywają z niewielkim zapasem tylko straty wapnia i magnezu wynikające z ich wymycia przez opady atmosferyczne.

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach (IUNG) szacuje, że zapotrzebowanie krajowego rolnictwa na wapno wynosi ok. 31 mln t CaO, czyli przeciętnie ok. 2 t CaO ·ha^-1 UR. Oznacza to, że ilości nawozów wapniowych stosowanych przez rolników w Polsce są od kilkunastu do ponad 38-krotnie mniejsze niż rekomendowane przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa. Sytuacja ta jest o tyle niezrozumiała ponieważ wpływ zakwaszenia gleby na obniżenie wysokości plonów jest niezaprzeczalny. Problematyka związana z tym zagadnieniem była wielokrotnie opisywana w wielu publikacjach naukowych i popularnonaukowych.

Jednak analizując na podstawie danych statystycznych GUS (2010-2020) ilości zużytych nawozów wapniowych można stwierdzić że rolnicy coraz częściej dostrzegają potrzebę stosowania nawozów odkwaszających. W okresie od 2010 do 2020 roku odnotowano ponad dwukrotny wzrost zużycia nawozów odkwaszających (rys.1).

Rys. 1. Wielkość plonów zbóż ogółem, w tym pszenicy w zależności od poziomu stosowania nawozów wapniowych (źródło: dane GUS 2021, przedruk)

Należy zaznaczyć że, na przestrzeni lat 2010-2020 wraz ze wzrostem zużycia nawozów wapniowych nastąpił wzrost plonów zbóż (w tym pszenicy) o około kilkanaście procent przy podobnym poziomie nawożenia NPK. Problem niskiego poziomu wapnowania gleb wykorzystywanych przez rolników, nabiera znaczenia zwłaszcza w świetle znacznej podwyżki cen nawozów mineralnych.

Uprawa gatunków roślin charakteryzujących się wysokim plonowaniem,  stosowanie dużych dawek drogich nawozów mineralnych zawierających nie tylko makro-, ale także mikroelementy  na glebach zakwaszonych jest całkowicie nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Dopiero zoptymalizowanie jednego z podstawowych parametrów gleby jakim jest odczyn będzie gwarantowało uzyskanie wysokich plonów o odpowiedniej jakości. Aby w trakcie zabiegów agrotechnicznych dostosować parametry gleby do optymalnych wymaganych do uprawy określonych gatunków roślin rolnicy powinni systematycznie badać odczyn gleb w Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Na podstawie uzyskanych wyników badań gleb powinna być określana wielkość dawki nawozów odkwaszających oraz częstotliwość ich stosowania.

Każdy zabieg wykonywany przez rolników generuje dodatkowe koszty produkcji płodów rolnych. Aby obniżyć koszty związane z wapnowaniem można skorzystać z programu wsparcia rolników w zakresie stosowania nawożenia odkwaszającego. Od 2019 roku  Zarząd Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje Program priorytetowy pt.: „Ogólnopolski program regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie”. Celem programu jest wsparcie działań regeneracyjnych gleb zakwaszonych w wyniku oddziaływania czynników antropogenicznych.

Biorąc  pod uwagę liczbę wniosków złożonych w ramach tego programu do końca 2021 roku należy stwierdzić, że rolnicy nie wykorzystują w pełni możliwości tego narzędzia, które pozwala ograniczyć koszty związane z wapnowaniem, a jednocześnie zwiększyć w prosty sposób efektywność ekonomiczną gospodarstw rolnych. Należy pamiętać że dzięki zoptymalizowaniu odczynu gleb do uprawy określonych gatunków roślin rolnicy mogą podnieść ilość plonów przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu nawożenia NPK. Ograniczenie nawożenia mineralnego ma szczególne znaczenie w aspekcie planu wprowadzenia w EU Europejskiego Zielonego Ładu, który jest strategią mającą na celu zrównoważony rozwój gospodarki i społeczeństwa. Jednym z celów strategicznych Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie rolnictwa jest ograniczenie zużycia nawozów mineralnych o 20% oraz pestycydów o 50%. Dzięki zoptymalizowaniu poziomu pH gleb uprawianych rolniczo możliwym będzie łatwiejsze dostosowanie się rolników do tych wymogów.

Niski poziom nawożenia odkwaszającego może być związanych z różnymi czynnikami wśród których najważniejsze są związane z:

– rozdrobnieniem gospodarstw rolnych,

– kosztami transportu i wysiewu nawozów wapniowych,

– kryteriami programu dofinasowania wapnowania gleb,

– zbyt skomplikowanym system ubiegania się o dofinasowanie do wapnowania,

– brakiem szkoleń dla rolników, w trakcie których w szczegółowy sposób omówiony zostałby temat wpływu odczynu na wielkość i ilość płodów rolnych.

Identyfikacja barier wapnowania gleb w Polsce stanowi kluczowy element w kontekście redukcji w najbliższych latach nawożenia mineralnego. Zwiększenie jakości i ilości plonów w skutek wapnowania, przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu nawożenia NPK wydaje się bardzo ważnym ogniwem zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego kraju.

W związku z wyemitowanym przez TVP Wrocław w dniu 8 stycznia 2023 r., w programie „Agro-Fakty”, reportażem Pani red. Jadwigi Jarzębowicz na temat przygotowywanego przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa przetargu na dzierżawę gruntów rolnych we wsi Wilczkowice, gmina Jordanów Śląski, koło Wrocławia, Zarząd Dolnośląskiej Izby Rolniczej pragnie odnieść się do przykrego  incydentu, który miał miejsce poza kamerami i po odjeździe ekipy telewizyjnej. Otóż wtedy pobity został i uszczerbek na zdrowiu poniósł Pan Waldemar Mazurek – Przewodniczący Rady Powiatowej Dolnośląskiej Izby Rolniczej Powiatu Wrocławskiego. Tego czynu dokonało dwóch uczestników spotkania zorganizowanego z Panią Redaktor. Wyrażamy oburzenie, że doszło do takiego aktu przemocy.

Jak wynika z wyemitowanego materiału dyskusja wielu zebranych rolników na temat sposobu rozdysponowania przez KOWR gruntów rolnych była bardzo burzliwa. Zazwyczaj, ze zrozumiałych względów, dyskusje w tej kwestii budzą olbrzymie emocje, gdyż temat jest bardzo ważny i interesuje wielu rolników. Nie może to jednak prowadzić do zdarzeń jakie miały miejsce 3 stycznia.
Jako Dolnośląska Izba Rolnicza, czyli samorząd rolniczy, stale wspieramy rolników w procesie rozdysponowania gruntów rolnych poprzez stały kontakt z instytucjami publicznymi, organizowanie szeregu spotkań, wnoszenie inicjatyw legislacyjnych, udział w różnego rodzaju gremiach. Organizujemy spotkania rolników z przedstawicielami KOWR, aby merytorycznie omówić sprawy dotyczące przetargów przed ich ogłoszeniem. Zasady rozdysponowania gruntów zostały wypracowane w ramach licznych konsultacji z przedstawicielami rolników i  jest swoistym kompromisem pomiędzy zgłaszanymi oczekiwaniami całej naszej grupy zawodowej.

Przedstawiciele Izby, poświęcając prywatny czas i środki, aktywnie działają na rzecz wspierania rolników i artykułowania ich argumentów przed organami państwa i samorządu terytorialnego. Nikt nie boi się zabierać głosu i udzielać się w dyskusji. Do tej pory jednak wszelkie spotkania cechował cywilizowany poziom, nikt nie brał się do rękoczynów.

Oświadczamy, że nie będziemy tolerować podobnych zachowań,  gdy  zamiast merytorycznych argumentów, ktoś stosuje argument siły bo nie potrafi utrzymać nerwów na wodzy i będziemy je piętnować.

Życzymy Panu Przewodniczącemu Waldemarowi Mazurkowi szybkiego powrotu do zdrowia.

Zarząd DIR