INFORMACJE DOTYCZĄCE ZMIAN W PRZEPISACH REGULUJĄCYCH POSTĘPOWANIA PRZED SĄDAMI POWSZECHNYMI, SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI I ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZWIĄZKU Z EPIDEMIĄ KORONAWIRUSA
Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, znowelizowana w dniu 31 marca 2020 r., przewiduje w swoich założeniach zawieszenie wszelkich terminów procesowych zarówno w postępowaniach przed sądami powszechnymi, sądami administracyjnymi, jak i przed organami administracji publicznej.
Jakich spraw dotyczy zawieszenie biegu terminów procesowych?
Zawieszenie biegu terminów procesowych, jak również wstrzymanie jego rozpoczęcia, dotyczy następujących postępowań:
- sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
- egzekucyjnych,
- karnych,
- karnych skarbowych,
- w sprawach o wykroczenia,
- administracyjnych,
- postępowań i kontroli prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
- kontroli celno-skarbowych,
- postępowań w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 847, z późn. zm.),
- innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw.
Czym skutkuje zawieszenie biegu terminów procesowych?
Bieg terminów procesowych w przedmiotowych sprawach nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.
Ustawa przewiduje wyłączenie, zgodnie z którym nie ulegnie wstrzymaniu i zawieszeniu biegu terminów w postępowaniach sądowych zaliczonych do spraw pilnych i w postępowaniach sądowoadministracyjnych, w których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.
Jak to wygląda w poszczególnych rodzajach spraw?
POSTĘPOWANIE CYWILNE
Zmiany w postępowaniu cywilnym obejmują następujące zagadnienia:
- bieg terminów procesowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu,
- w wyjątkowych przypadkach strona lub uczestnik postępowania są obowiązani, na żądanie sądu, w wyznaczonym terminie, do dokonania czynności określonej w tym żądaniu,
- nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych,
- czynności dokonane w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 pozostają skuteczne,
- zaprzestanie czynności przez sąd prowadzący postępowanie lub kontrolę, w okresie zawieszenia biegu terminów procesowych, nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Czy bieg wszystkich terminów procesowych w sprawach cywilnych został zawieszony?
W ramach postępowania cywilnego, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przewidziano zawieszenie biegu lub wstrzymanie rozpoczęcia biegu wszelkich terminów procesowych z wyjątkiem spraw pilnych. Sprawami pilnymi są co do zasady sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.
Czy w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 odbywają się rozprawy sądowe?
Obok zawieszenia biegu terminów procesowych i wstrzymania ich rozpoczęcia, ustawodawca przewidział również, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych.
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
Zmiany w postępowaniu administracyjnym obejmują następujące zagadnienia:
- bieg terminów procesowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu,
- w wyjątkowych przypadkach strona postępowania jest obowiązana, na żądanie organu administracji publicznej, w wyznaczonym terminie, do dokonania czynności określonej w tym żądaniu,
- nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń,
- czynności dokonane w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 są skuteczne,
- zawieszenie biegu terminów i wstrzymanie jego rozpoczęcia w sprawach załatwianych milcząco, w sprawach, w których organ może wystąpić ze sprzeciwem oraz w sprawach, w których niezbędne jest wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej,
- nie stosuje się przepisów o bezczynności organów,
- nie wymierza się kar, grzywien ani nie zasądza się od nich sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa,
- wprowadzono możliwość zdalnego trybu obradowania (poniżej szerzej na temat tego trybu).
Czy wstrzymanie biegu terminów procesowych w postepowaniu administracyjnym dotyczy wszystkich spraw?
Tak jak w innych postępowaniach, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, wstrzymaniu ulega bieg terminów procesowych, jak również w okresie tym nie wyznacza się rozpraw oraz posiedzeń organów administracji publicznej. W przeciwieństwie do innych postępowań, w ramach postępowania administracyjnego nie przewidziano spraw pilnych. Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów dotyczy więc wszystkich rodzajów spraw administracyjnych.
Czy zawieszenie terminów procesowych dotyczy milczącego załatwiania spraw?
Ustawa nowelizująca wprowadza również zasadę, zgodnie z którą, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii bieg terminu:
- na milczące załatwienie sprawy,
- w innej sprawie, w której brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania,
- na wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej, z wyjątkiem interpretacji indywidualnej, o której mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.
Czy w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii organ administracji publicznej może wydawać decyzje administracyjne?
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, organ administracji publicznej może z urzędu wydać odpowiednio decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania, zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, wyrazić stanowisko albo wydać interpretację indywidualną.
Czy w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii można wnieść ponaglenie w sprawie bezczynności organu?
Nowelizacja zawiesza również stosowanie przepisów o tzw. bezczynności organów. Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii nie stosuje się przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu i podmiotu, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie. Ponadto organom prowadzącym postępowanie lub kontrolę nie wymierza się kar, grzywien ani nie zasądza się od nich sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa. Zaprzestanie czynności przez organ, nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Czy w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii organu są zobowiązane przestrzegać terminu załatwiania spraw?
Zawieszenie biegu terminów procesowych oznacza w praktyce, że organ administracji nie jest zobowiązany do przestrzegania terminów załatwiania spraw, o których mowa w art. 35 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz w przepisach szczególnych. Niewydanie przez organ administracji architektoniczno-budowlanej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę w terminie 65 dni od dnia złożenia wniosku nie stanowi bezczynności, jak również nie uprawnia organu wyższego stopnia do nałożenia na ten organ kary pieniężnej.
POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE
Zmiany w postępowaniu przed sądami administracyjnymi obejmują następujące zagadnienia:
- bieg terminów procesowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu,
- w wyjątkowych przypadkach strona lub uczestnik postępowania są obowiązani, na żądanie sądu, w wyznaczonym terminie, do dokonania czynności określonej w tym żądaniu,
- nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych,
- czynności dokonane w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 pozostają skuteczne,
- zaprzestanie czynności przez sąd prowadzący postępowanie lub kontrolę, w okresie zawieszenia terminów procesowych, nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Czy zawieszenie biegu terminów procesowych dotyczy wszystkich spraw rozpoznawanych przez sądy administracyjne?
W ramach postępowania sądowoadministracyjnego, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przewidziano zawieszenie i wstrzymanie rozpoczęcia biegu wszelkich terminów procesowych z wyjątkiem spraw pilnych.
Jakie sprawy należą do kategorii spraw pilnych?
Sprawami pilnymi z zakresu postepowania sądowoadministracyjnego są sprawy, w przypadku których
ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.
Czy sądy administracyjne w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii przeprowadzają rozprawy?
Obok zawieszenia terminów procesowych i wstrzymania ich rozpoczęcia, ustawodawca przewidział również, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych.
ZAWIESZENIE BIEGU TERMINÓW PRAWA MATERIALNEGO
Ustawa wprowadza zawieszenie nie tylko terminów procesowych, ale także wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów przewidzianych w przepisach materialnego prawa administracyjnego
Bieg jakich terminów przewidzianych w przepisach prawa materialnego podlega zawieszeniu?
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:
1) od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,
2) do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
3) przedawnienia,
4) których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
5) zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
6) do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju
– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Czy zawieszenie terminów prawa materialnego dotyczy prawa cywilnego?
Zawieszenie terminów prawa materialnego nie dotyczy materialnego prawa cywilnego, np. w zakresie przedawnienia roszczeń bądź biegu innych terminów wskazanych w Kodeksie cywilnym.
opracowanie: adwokat Łukasz Opaliński
źródło: www.obsil.pl