Kontrola prowadzona wobec rolników przez przedstawicieli Agencji Nasiennej sp. z o.o. z siedzibą w Lesznie
Agencja Nasienna sp. z o.o. nie jest żadną instytucją publiczną. Jest spółką prawa handlowego i podmiotem prywatnym, który na podstawie odpowiednich przepisów i udzielonych upoważnień reprezentuje posiadaczy wyłącznego prawa do odmian roślin, które uprawiają polscy rolnicy.
Na skutek nowelizacji ustawy o ochronie prawnej odmian roślin, która miała miejsce w dniu 8.06.2017 r., hodowcy (oraz ich organizacje) pozbawieni zostali możliwości występowania do posiadaczy gruntów rolnych z wnioskami o udzielenie informacji w zakresie odstępstwa rolnego dotyczącego odmian roślin chronionych wyłącznym prawem na szczeblu krajowym. Nie utracili jednak tego uprawnienia w stosunku do odmian roślin chronionych na szczeblu wspólnotowym.
W związku z powyższym Agencja ma prawo występować do rolników wyłącznie z wnioskami o udzielenie informacji w zakresie odstępstwa rolnego, odnoszących się do odmian roślin chronionych na szczeblu wspólnotowym. Oznacza to, że posiadacze gruntów rolnych nie mają prawnego obowiązku przekazywania informacji dotyczącej wykorzystania materiału ze zbioru, który uzyskano w gospodarstwie rolnym i użyto na terenie tego samego gospodarstwa rolnego – w przypadku odmian objętych ochroną krajową.
Formalnie przedstawiciele Agencji Nasiennej mają prawo przeprowadzać kontrole u rolników, po uprzednim zawiadomieniu, aby zweryfikować legalność korzystania przez nich z odmian chronionych. Przepisy unijne precyzują zakres takiej kontroli. Przedstawiciele Agencji Nasiennej mogą żądać ujawnienia dostępnych dokumentów, takich jak faktury, stosowane etykiety lub pozostałe właściwe dokumenty dotyczące:
- świadczenia usług przetwarzania materiału ze zbioru odmiany należącej do posiadacza na materiał rozmnożeniowy przez jakąkolwiek osobę trzecią lub
- dostawy materiału rozmnożeniowego odmiany należącej do posiadacza lub
- poprzez pokazanie ziemi lub pomieszczeń i urządzeń magazynowych
Teoretycznie za niewpuszczenie kontrolerów do gospodarstwa czy za odmowę pokazania dokumentów grozi grzywna orzekana przez sądy powszechne w sprawach o wykroczenia, ale brak jest danych, żeby takie sprawy wobec rolników w ogóle się odbywały.
Generalnie rolnicy mają obowiązek udzielić Agencji Nasiennej sp. z o.o. stosownych informacji, ale tylko w zakresie odmian objętych ochroną wspólnotową i tylko w zakresie, w jakim to dotyczy reprezentowanego przez Agencję hodowcy (właściciela odmiany). Jeżeli rolnik ma pokazać faktury, to tylko te dotyczące materiału, którego właścicielem jest hodowca zrzeszony w Agencji Nasiennej. Agencja powinna przed przystąpieniem do kontroli przekazać rolnikowi szczegółowe informacje dotyczące zakresu kontroli, w szczególności odmian, jakich kontrola dotyczy i nazw hodowców, na rzecz których ta kontrola się odbywa. Przedstawiciele Agencji nie mają prawa kontrolować dokumentacji gospodarstwa w żaden sposób, jeżeli nie dotyczy to powyższych kwestii. Należy również zażądać od przedstawicieli Agencji informacji na temat RODO, gdyż dane podlegające takiej kontroli to przecież wiele danych osobowych. Jeżeli powyższe warunki nie zostaną spełnione przez Agencję, do żadnych czynności kontrolnych w gospodarstwie nie może dojść.
