W dniu 16 listopada 2023 roku odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej DIR Powiatu Oławskiego,  w Sali Narad Hotelu „MARTA” w Oławie.

Na to spotkanie zaproszono gości, przybyłych  na spotkanie których powitał  Przewodniczący Rady Powiatowej Dolnośląskiej Izby Rolniczej Powiatu Oławskiego Ryszard Borys :

Panią Grażynę Głogulską  – Kierownika Biura PZDR w Oławie,

Panią Barbarę Padulę – Reprezentującą Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa   w Oławie,

Pana Pawła Wiercińskiego – Powiatowego Lekarza Weterynarii w Oławie,

Pana Juliana Chlebowicza – WIORIN, Kierownika Oddziału w Oławie

 Przywitał tez Członków Rady Powiatowej.

W dalszej części przekazał informację o przeprowadzonych Wyborach w Izbie Rolniczej, a następnie

o sytuacji w rolnictwie, która jest  trudna do zaakceptowania, ponieważ środki do produkcji są wysokie a ceny skupu w porównaniu do ubiegłorocznych w okresie żniw, znacznie niższe. Poinformował o wielorodności pism wysyłanych do różnych merytorycznych  instytucji

 w  sprawach istotnych dla rolnictwa, wnioskowanych przez rolników, między innymi  o nowych zasadach i wnioskach dotyczących dopłat bezpośrednich , do których rolnicy mają wiele zastrzeżeń. Przedstawicielka Agencji Restrukturyzacji I Modernizacja przekazała informację o dofinansowaniu rolników, które może być wiadome dopiero  w Nowym Roku. Podała informację o dopłatach do zboża za 2023 rok, które już  zostały zrealizowane. Odpowiadała na zadane pytania przez obecnych na posiedzeniu.

Pani Grażyna Głogulska – Kierownik Biura Terenowego DODR w Oławie – przedstawiła informację o pracy pracowników tej instytucji, którzy pomagali rolnikom w wypełnianiu nowych wniosków obszarowych a także innych. Zbieżność tych dokumentów z innymi powodowała niejednokrotnie wydłużenie czasu oczekiwania na ich wypełnienie. Poinformowała też o możliwości składania wniosków suszowych, których termin mija 17 listopada 2023 roku.

Stwierdziła, że aplikacja suszowa obecnie jest sprawna i można przez nią składać stosowne wnioski. W związku z tym są wątpliwości co będzie w dalej  Komisjami szacującymi straty.

Powiatowy Lekarz Weterynarii – system nadawania numerów identyfikacyjnych dość skomplikowany i są z nim problemy, ASF na terenie powiatu szczególnie u dzików nie występuje, zmniejszyła się bardzo populacja tych zwierząt. Przypomniał o obowiązku rejestracji posiadanych zwierząt i drobiu.

Za nieprzestrzeganie przepisów mogą być nałożone sankcje finansowe. Mało osób dokonuje szczepienia psów i kotów przeciw wściekliźnie zwierząt. W sprawie choroby – ptasia grypa prowadzony jest na bieżąco monitoring.

WIORiN – Kierownik Biura Powiatowego.

W obecnym okresie jest możliwość kontrolowania wszelkich nakazanych zobowiązań rolników według tzw. kontroli krzyżowej. Każda z instytucji ma prawo wglądu do posiadanych dokumentów u innej. W związku z tym za nieprzestrzeganie przepisów kary mogą być wielokrotnie  nakładane nie tylko przez jedną instytucję. Przypomniał  o obowiązku prowadzenia nałożonych na rolników rejestrów wykonywania przeprowadzanych zabiegów, za których barak mogą być nałożone mandaty.

Zwrócił uwagę na obowiązek posiadania dokumentów wymaganych przy wykonywania oprysków a także  aktualnych badań opryskiwaczy. Stwierdził, że zakup sadzonek drzewek i innych roślin może się odbywać od producentów posiadających do tego uprawnienia. Rolnicy nie mogą też sprzedawać nasion zbóż, bez wymaganego zezwolenia zakupionego wcześniej jako materiał kwalifikowany.

 Wszystkie składane pytania  otrzymały odpowiedzi na bieżąco od zaproszonych osób. Na zakończenie głos zabrał Przewodniczący RP Powiatu Oławskiego, który podziękował wszystkim za przybycie. Został ustalony termin następnego Posiedzenia RP na 1 grudnia tego roku, z udziałem instytucji: Gminy Oława, Wody Polskie, Powiatowy Zarząd Dróg w Oławie.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pismem z dnia 16 listopada 2023 r., udzieliło odpowiedzi na wnioski w sprawie wyłączenia w nowej Wspólnej Polityce Rolnej obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych, przekazując co następuje:

Obowiązek ugorowania 4% gruntów ornych jest elementem wymogów normy GAEC 8 w ramach warunkowości, która została określona w przepisach rozporządzenia (UE) nr 2021/2115 (1). Zarówno norma GAEC 8, jak i warunkowość są obowiązkowe do wdrożenia dla krajów członkowskich. Natomiast do polskiego porządku prawnego norma GAEC 8 została wprowadzona w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR), który na podstawie przepisów ww. rozporządzenia podlegał zatwierdzeniu przez Komisję Europejską.
Norma GAEC 8 obejmuje m. in. obowiązek przeznaczenia określonego odsetka powierzchni gruntów ornych na obszary i elementy nieprodukcyjne. Skutkiem prac na forum UE nad zapisami ww. rozporządzenia, w których Polska brała intensywny udział, jest m. in. możliwość realizacji normy GAEC 8 za pomocą nie tylko obszarów i elementów nieprodukcyjnych, ale częściowo również za pomocą międzyplonów i upraw wiążących azot, spełniających określone warunki. Zgodnie z PS WPR i rozporządzeniem krajowym w sprawie norm (2), wymóg przeznaczenia 4% na obszary lub obiekty nieprodukcyjne może być realizowany nie tylko poprzez grunty ugorowane ale również poprzez: rowy, oczka wodne, miedze śródpolne i strefy buforowe, żywopłoty, pasy gruntów zadrzewionych, zadrzewienia liniowe, pojedyncze drzewa, zagajniki śródpolne i pasy gruntów wzdłuż obrzeży lasu, spełniające określone kryteria. Lista obszarów i elementów nieprodukcyjnych jest co do zasady wzorowana na liście obowiązującej do 2022 r. w ramach obowiązku utrzymywania obszarów EFA w ramach zazielenienia, z pewnymi modyfikacjami.

W efekcie, w gospodarstwach o powierzchni powyżej 10 ha gruntów ornych, norma GAEC 8 nakłada obowiązek przeznaczenia:
– co najmniej 4% powierzchni tych gruntów na obszary lub obiekty nieprodukcyjne spełniające określone warunki, lub
– w przypadku gdy co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych obejmują międzyplony ścierniskowe lub ozime lub wsiewki lub rośliny bobowate, spełniające określone warunki, w tym uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin – co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne.

W przypadku gruntów ugorowanych nie mogą być na nich stosowane środki ochrony roślin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca. W przypadku gruntów ugorowanych z roślinami miododajnymi (wysianych z konkretnych gatunków roślin miododajnych określonych w przepisach krajowych) nie mogą być na nich stosowane środki ochrony roślin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, z wyłączeniem pasiek, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia.
Z obowiązku przeznaczenia minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne wyłączone są gospodarstwa:

• w których więcej niż 75% powierzchni gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub ugorowanych, lub wykorzystywanych do uprawy roślin bobowatych, lub
• w których więcej niż 75% powierzchni użytków rolnych stanowią trwałe użytki zielone lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub
• o powierzchni gruntów ornych do 10 ha.

Jak wynika z powyższego, nie ma obecnie możliwości usunięcia normy GAEC 8. W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że w 2023 roku, na podstawie czasowego odstępstwa (3) umożliwionego przez Komisję Europejską, na wniosek Polski i innych państw członkowskich, można było prowadzić produkcję na ugorach realizujących normę GAEC 8 z wyjątkiem uprawy kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji.
Odstępstwo umożliwiało elastyczne wykorzystanie gruntów ornych do produkcji żywności i służyło zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego w obliczu konfliktu zbrojnego w Ukrainie.
Część państw członkowskich, w tym Polska, widzi zasadność utrzymania odstępstwa od normy GAEC 8 w 2024 r. ze względu na niekorzystne warunki pogodowe, trudną sytuację rynkową i wpływ wojny w Ukrainie na sytuację rolników. Stosowne wnioski zostały już złożone do Komisji Europejskiej, jednak na chwilę obecną nie ma jej zgody na wdrożenie odstępstwa od normy GAEC 8 w 2024 r. Niemniej temat ten jest nadal analizowany przez służby Komisji.
Odnosząc się do propozycji wprowadzenia alternatywnych rozwiązań utrzymania 4% gruntów ugorowanych, należy zauważyć, że wymogi normy zakładają (informacja powyżej) wyłączenie gospodarstw rolnych posiadających określone powierzchnie gruntów ornych mogących służyć jako baza paszowa dla zwierząt.
Odnośnie uznania „łąk kwietnych” w ramach ekoschematu jako powierzchni nieprodukcyjnych, uprzejmie wyjaśniam, że zgodnie z zapisami w Planie Strategicznym oraz rozporządzeniem ws. ekoschematów (4), płatności do obszarów
z roślinami miododajnymi są przyznawane do powierzchni gruntów ornych, z wyłączeniem powierzchni obszarów nieprodukcyjnych będących gruntami ugorowanymi z roślinami miododajnymi, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 55 ust. 1 ustawy o Planie Strategicznym (5).
Zgodnie z przepisami rozporządzenia ws. ekoschematów, płatności w ramach tego ekoschematu przysługują, jeżeli rolnik utworzył obszar z roślinami miododajnymi poprzez wysianie mieszanki składającej się co najmniej z dwóch określonych w przepisach gatunków roślin miododajnych, z tym że mieszanka ta obejmuje co najmniej jeden gatunek roślin miododajnych z gatunków tzw. nieprodukcyjnych, a gatunki roślin miododajnych z gatunków „produkcyjnych” nie są dominujące w tej mieszance. Wymogi ekoschematu zakazują prowadzenia produkcji rolnej, z wyjątkiem prowadzenia pasiek, w tym: wypasu i koszenia oraz stosowania nawozów i środków ochrony roślin w terminie do dnia 31 sierpnia.
Zgodnie z wcześniejszą korespondencją w sprawie derogacji, ze względu na niekorzystne warunki pogodowe, trudną sytuację rynkową i wpływ wojny w Ukrainie na sytuację rolników, resort rolnictwa widzi zasadność odstępstw nie tylko od normy GAEC 8, lecz również od GAEC 7 w 2024 r. Stosowne wnioski o przedłużenie derogacji były przez Polskę wraz z innymi krajami zgłaszane do Komisji Europejskiej i były przedmiotem posiedzeń Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w czerwcu, lipcu i październiku br.
Jednakże nie wszystkie państwa członkowskie poparły propozycję utrzymania odstępstw od stosowania wybranych norma GAEC. Do chwili obecnej nie ma również pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej na wdrożenie derogacji w 2024 r.

Podstawa prawna:
(1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz. Urz. UE L 435 z 06.12.2021, str. 1);
(2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2023 r. w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania (Dz. U. poz. 478);
(3) zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2022/1317 z dnia 27 lipca 2022 r. ustanawiającym odstępstwa od rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 w odniesieniu do stosowania norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochrona środowiska (norm GAEC) 7 i 8 w odniesieniu do roku składania wniosków 2023 (Dz. Urz. UE L 199 z 28.07.2022, str. 1);
(4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. poz. 493 i 1926);
(5) ustawa z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (Dz. U. poz. 412 i 1530)

Pismo MRiRW >>>

Pismo KRIR z dnia 24.10.2023 >>>

Pismo KRIR z dnia 13.10.2023 >>> i załączniki Stanowisko LIR GAEC 6 >>> oraz ugorowania 4%

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 24 października 2023 r. w sprawie zwiększenia maksymalnego limitu dla świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego i końskiego oraz produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych i mięsa mielonego zbywanych w ramach rolniczego handlu detalicznego (RHD) do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, resort rolnictwa poinformował, co następuje.

Zgodnie z przepisami z zakresu bezpieczeństwa żywności dotyczącymi RHD (1), maksymalny limit zbywania ww. produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego wynosi 2300 kg rocznie i ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do dostarczania tych produktów ww. zakładom, nie zaś do ich zbywania/sprzedaży konsumentom.

Maksymalne ilości żywności zbywanej ww. zakładom w ramach działalności RHD zostały określone w ww. przepisach krajowych z założenia jako małe ilości.

Działalność RHD została wprowadzona w polskim porządku prawnym w odpowiedzi na oczekiwania rolników, którzy wnioskowali o umożliwienie im prowadzenia produkcji żywności w gospodarstwie rolnym na małą skalę, w celu jej zbywania konsumentom i lokalnym zakładom prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta na uproszczonych zasadach z zakresu prawa żywnościowego i z zastosowaniem możliwych ulg w opodatkowaniu. Idea jaka przyświecała wprowadzeniu takiej działalności w Polsce miała na celu umożliwienie rolnikom uzyskiwania dodatkowych dochodów z gospodarstwa rolnego ukierunkowanego na prowadzenie produkcji podstawowej w zakresie uprawy roślin lub chowu/hodowli zwierząt nie zaś prowadzenia produkcji żywności na dużą skalę, w przypadku której potrzeba więcej m. in. czasu, uwagi i zaangażowania podmiotów.

Ponadto, w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego maksymalne ilości dostaw do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego określone w przepisach krajowych dla działalności RHD musiały spełniać przesłanki dla działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MLO), wskazane w przepisach prawa Unii Europejskiej (2) i wyjaśnione w wytycznych Komisji Europejskiej (3), ponieważ w przeciwnym razie podmioty prowadzące RHD nie mogłyby skorzystać z odstępstw/ułatwień z zakresu prawa żywnościowego, określonych w ww. przepisach unijnych (2).

Zgodnie z ww. przepisami UE (2) i wyjaśnieniami Komisji Europejskiej (3), dostawy w ramach działalności MLO powinny stanowić małą część całej działalności zakładu, zakłady zaopatrywane powinny znajdować się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, a dostawa powinna dotyczyć jedynie niektórych rodzajów produktów lub zakładów.

Pojęcie „marginalna” powinno być bezwzględnie interpretowane jako mała ilość żywności pochodzenia zwierzęcego lub jako mała część działalności zakładu.

W polskim porządku prawnym przyjęto założenie, że maksymalne limity zbywania produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego w ramach działalności RHD będą znacznie niższe od limitów dostaw takich produktów do ww. zakładów, określonych dla podmiotów prowadzących w Polsce podobną do RHD działalność MLO, dla której warunki określono w przepisach krajowych (4).

W przypadku działalności MLO limit dostaw świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego i końskiego oraz produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych i mięsa mielonego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego wynosi tonę tygodniowo i jest znacznie wyższy niż w przypadku działalności RHD.

Świeże mięso oraz surowe wyroby mięsne i mięso mielone mogą być produkowane i wprowadzane na rynek, w tym przez rolników, w ramach różnych form działalności, tj. oprócz ww. RHD i MLO, również m. in. w zakładzie prowadzącym handel detaliczny, zatwierdzonym zakładzie rozbioru mięsa, czy zatwierdzonym zakładzie produkującym surowe wyroby mięsne i mięso mielone.

Decyzja co do wyboru rodzaju prowadzonej działalności należy do podmiotów.

Należy podkreślić, że w odniesieniu do ww. form działalności RHD, MLO oraz handel detaliczny obowiązują te same wymagania z zakresu higieny środków spożywczych określone w przepisach UE (5).

Natomiast w przypadku zakładów rozbioru mięsa oraz zakładów produkujących surowe wyroby mięsne i mięso mielone, podlegających zatwierdzeniu przez właściwy organ Inspekcji Weterynaryjnej, oprócz ww. wymogów UE (5), obowiązują bardziej restrykcyjne i szczegółowe wymagania z zakresu higieny (6), przy czym tego rodzaju zakłady w Polsce mogą skorzystać z pewnego rodzaju ułatwień w zakresie konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia pomieszczeń, wdrożonych w przepisach prawa krajowego w postaci środków dostosowujących do przepisów UE (7).

Podsumowując, aktualnie w resorcie rolnictwa nie planuje się zmian przepisów krajowych z zakresu bezpieczeństwa żywności dotyczących działalności RHD.

Podmioty w Polsce mają do wyboru różne formy działalności, w ramach których można produkować i wprowadzać na rynek żywność na małą i średnią skalę.

Niezależnie od powyższego, wniosek KRIR zostanie ponownie rozważony w przypadku podjęcia decyzji o kolejnej nowelizacji przepisów krajowych o działalności RHD.